Kategori arşivi: Fince kelimeler

Avlama, Yakalama, Toplama Fiilleri

Bir Cevap Yazın

Fincede, bir avlama, yakalama ya da toplama işlevini belirtmek için belirli bir soneki olan fiiller var. Aşağıda bunlarla ilgili kısa bilgiyi, kelime listesinde de seçtiğim fiilleri bulabilirsiniz.

Türkçede av kelimesinden türetilen avlanmak gibi, bu fiiller de isimlerden türetilmiş. Bu grupta sadece balık avlamak ya da orman meyveleri toplamak gibi fiiller değil, ilgi toplamak gibi fiiller de bulunuyor. Finceye girişte öncelikle kalastaa, marjastaa, metsästää ve sienestää fiilleri ve bu fiillerin hangi isimlerden köken aldığı öğreniliyor.

Avlama, yakalama, toplama fiillerinin sonunda staa eki var. Ünlü uyumu ve ünsüz değişimi kuralları, isimden bu tür bir fiilin türetilmesinde geçerli. Diğer yandan, listedeki fiillerin çekiminde ünsüz değişimi yok.

  • fisustaa: balık avlamak, argo
  • helmestää: inci avlamak
    • helmi
  • hiirestää: fare tutmak
    • hiiri: fare
  • hillastaa: Rubus chamaemorus (Norveç böğürtleni, cloudberry) toplamak
    • hilla
  • hirvestää: sığın, geyik avlamak
    • hirvi
  • kalastaa: balık tutmak
    • kala
  • kelastaa: trolle balık avlamak
  • kiinnostaa: ilgi toplamak
  • lehdestää: kışın hayvanları beslemek için yaprak toplamak amacıyla ağaçları budamak
    • lehti
  • linnustaa: kuş avlamak
    • lintu
  • lohestaa: somon balığı avlamak
    • lohi
  • marjastaa: orman meyveleri toplamak
    • marja
  • metsästää: avlanmak
    • metsä: orman, avlanma
  • rahastaa: para toplamak (örn. girişte)
    • raha
  • ravustaa: kerevit, yengeç avlamak
    • rapu
  • saalistaa: avlanmak (özellikle bir hayvanın karnını doyurmak için avlanması)
    • saalis: av
  • sienestää: mantar toplamak
    • sieni
  • sorsastaa: ördek avlamak
    • sorsa
  • suomustaa: balığın pullarını temizlemek
    • suomu: bazı hayvanların derisini kaplayan pul
  • tuulastaa: zıpkın ya da çatal zıpkınla gece balık avlamak
    • tuulas: çatal zıpkın

Fiilin oluşturulduğu isim bugünkü Fincede kullanılmıyorsa ya da anlamından ben emin olamadıysam listede bu isme yer vermedim, sadece fiilin anlamını verdim.

Bu tip fiiller İngilizcede captative verbs olarak adlandırılmış. Fincesi kaptatiiviverbit. Captative sıfatının karşılığı olarak da kaptatiivinen veriliyor. “Avlamaya ya ya yakalamaya ilişkin” anlamına gelen bir dilbilim terimi. Bu fiillerden pyydystämis- ja keräämisverbejä yani yakalama ve toplama fiilleri olarak da söz edilmiş. Google’da bütün aramalarıma karşın Türkçesini bulamadım ve Finceye Giriş sayfasında bu yazıya bağlantı vermek için Kaptatif Fiiller başlığını kullandım. Bu arada, Fince öğrenimi açısından bu bilgilerin ve terimlerin bir önemi yok.

Kaynaklar

  1. https://fi.glosbe.com/en/fi/captative
  2. https://en.wiktionary.org/wiki/Category:Finnish_captative_verbs
  3. https://en.wiktionary.org/wiki/Category:Finnish_words_suffixed_with_-staa_(captative)
  4. https://jyx.jyu.fi/bitstream/handle/123456789/13422/9513918408.pdf?sequence=1&isAllowed=y (Bu yazının içinde kaptatiiviverbit kelimesini buldum)

Fince Alıştırmalardaki Fiiller

1 Yanıt

Bu listede, sitemde bağlantısını verdiğim alıştırmalarda geçen fiillerin Türkçe karşılıkları var.

Alıştırmanın yanında * işareti varsa aşağıdaki listeye girmiş demektir. Burada henüz yer almayanları da zaman içinde eklemeyi umuyorum.

a-j k l m-o p-r s-t u-y

a-j

  1. ajaa: sürmek
  2. ajatella: düşünmek (tt-t)
  3. ampua: vurmak, vurup öldürmek (mp-mm)
  4. ansaita: kazanmak
  5. antaa: vermek (nt-nn)
  6. asua: yaşamak, bir yerde, ikamet etmek
  7. aukaista: açmak
  8. aurata: kenara, yana itmek, kar küremek
  9. auttaa: yardım etmek (tt-t)
  10. avata: açmak
  11. avustaa: yardımcı olmak
  12. edetä: sürmek, devam etmek (t-d)
  13. elää: yaşamak
  14. etsiä: aramak
  15. hakata: dövmek (kk-k)
  16. harrastaa: hobi olarak yapmak
  17. heittää: atmak, fırlatmak (tt-t)
  18. hypähtää: zıplamak, aniden (t-d)
  19. hypätä: zıplamak, atlamak, bir defa (pp-p)
  20. häiritä: rahatsız etmek
  21. ihailla: hayran olmak
  22. iloita: sevinmek
  23. imuroida: elektrik süpürgesiyle süpürmek
  24. istua: oturmak
  25. itkeä: ağlamak
  26. jaksaa: başarmak, yeterli kuvveti olmak, yapabilmek
  27. joutua: düşmek, bir duruma, bir yere* (t-d)
  28. juoda: içmek
  29. juoksennella: koşuşmak (nt-nn)
  30. juosta: koşmak

*Bir şeye zorlanmak, kendini istemediği bir durumda veya bir yerde bulmak, bir duruma düşmek, kendi isteği dışında bir duruma gelmek vb.

k

  1. kaataa: dökmek (t-d)
  2. kaivata: özlemek (p-v)
  3. kalastaa: balık tutmak
  4. kalveta: sararmak, solgunlaşmak (p-v)
  5. kantaa: taşımak (nt-nn)
  6. kastella: ıslatmak, sulamak
  7. kasvaa: büyümek
  8. katsella: seyretmek, bakmak
  9. katsoa: bakmak, izlemek
  10. kertoa: anlatmak (rt-rr)
  11. kerätä: toplamak
  12. keskustella: tartışmak (bir konu üzerinde)
  13. kevetä: hafiflemek, ağırlığı azalmak (p-v)
  14. kieltää: yasaklamak (lt-ll)
  15. kiinnittää: takmak, bağlamak (tt-t)
  16. kiivetä: tırmanmak (p-v)
  17. kirjoittaa: yazmak (tt-t)
  18. kiroilla: küfretmek
  19. korjata: onarmak, tamir etmek
  20. koveta: sertleştirmek
  21. kuiskata: fısıldamak
  22. kuivata: kurutmak
  23. kukkia: çiçek açmak (kk-k)
  24. kuorsata: horlamak
  25. kurkistaa: göz atmak
  26. kuulla: duymak
  27. kuunnella: dinlemek (nt-nn)
  28. kyetä: yetmek (bir şeye) (k-)
  29. kysyä: sormak
  30. kääntyä: dönmek, yön değiştirmek, farklı bir yön almak, tercüme etmek (nt-nn)
  31. kätellä: el sıkışmak (tt-t)
  32. kävellä: yürümek
  33. käydä: bir süreliğine bir yerde bulunmak
  34. käyttää: kullanmak (tt-t)

l

  1. lainata: ödünç almak, ödünç vermek
  2. laiskotella: başıboş dolaşmak, tembellik etmek (tt-t)
  3. laittaa: koymak, yerleştirmek (tt-t)
  4. lakaista: süpürmek
  5. laskea: hesaplamak
  6. lasketella: kayak yapmak (tt-t)
  7. laulaa: gülmek
  8. leikata: kesmek, doğramak (kk-k)
  9. leikkiä: oynamak (kk-k)
  10. leipoa: unlu mamüller yapmak (p-v)
  11. lentää: uçmak (nt-nn)
  12. levätä: dinlenmek (p-v)
  13. liueta: çözünmek (k-)
  14. loiveta: düzleşmek, eğimi azalmak
  15. loppua: sona ermek, bitmek (pp-p)
  16. luistella: buz pateni yapmak
  17. lukea: okumak (k-)
  18. lukita: kilitlemek, para yatırmak
  19. luottaa: güvenmek, bel bağlamak (tt-t)
  20. lähettää: göndermek (tt-t)
  21. lähteä: gitmek, yola çıkmak (t-d)
  22. löytää: bulmak (t-d)
  23. lyhetä: kısalmak
  24. lyödä: vurmak, yenmek

m-o

  1. maalata: boyamak
  2. maata: yatmak (k-)
  3. mainita: bahsetmek, söz etmek
  4. maistaa: tadına bakmak, tatmak
  5. maksaa: ödemek, etmek (şu kadar eder anlamında)
  6. matkustaa: seyahat etmek
  7. menestyä: başarmak, başarılı olmak
  8. mennä: gitmek
  9. metsästää: avlanmak
  10. muistaa: hatırlamak
  11. muuttaa: değiştirmek, modifiye etmek, taşınmak (tt-t)
  12. myydä: satmak
  13. nauraa: gülmek
  14. nauttia: tadını çıkarmak, keyif almak (tt-t)
  15. neuvoa: tavsiye etmek
  16. nousta: yükselmek, kaldırmak, kalmak (yataktan)
  17. noutaa: almak, getirtmek (t-d)
  18. nuoreta: gençleşmek
  19. nukkua: uyumak (kk-k)
  20. nähdä: görmek (k-)
  21. näytellä: oynamak (bir gösteride vb) (tt-t)
  22. näyttää: göstermek (tt-t)
  23. odottaa: beklemek (tt-t)
  24. oheta: daralmak, darlaşmak
  25. ohjata: sürmek, yönetmek
  26. olla: imek, olmak
  27. ommella: dikmek (mp-mm)
  28. opetella: kavramak, gittikçe ilerleyerek öğrenmek (tt-t)
  29. opettaa: öğretmek (tt-t)
  30. opiskella: okumak (bir okulda), öğrenmek
  31. oppia: öğrenmek (pp-p)
  32. osata: bilmek (bir şeyin nasıl yapıldığını), yapabilmek, edebilmek
  33. ostaa: satın almak
  34. ottaa: almak (tt-t)

p-r

  1. paistaa: parlamak (güneş vb)
  2. pakata: paketlemek (kk-k)
  3. palata: dönmek, geri gelmek
  4. palella: üşümek, donmak
  5. panna: koymak
  6. parata: iyileşmek, daha iyi bir hal almak
  7. pedata: yatak yapmak (t-d)
  8. pelata: oynamak
  9. pelätä: korkmak (k-)
  10. peseytyä: yıkanmak (t-d)
  11. pestä: yıkamak
  12. pidetä: uzamak (t-d)
  13. piirtää: çizmek (rt-rr)
  14. pilkkiä: buzda açılan delikten balık tutmak (kk-k)
  15. pimetä: akşam olmak, kararmak, koyulaşmak
  16. pistää: sokmak (böcek vb)
  17. pitää: tutmak, sevmek, beğenmek (t-d)
  18. poimia: koparmak
  19. postittaa: postaya vermek (tt-t)
  20. potkia: tekmelemek (arka arkaya)
  21. puhdistaa: temizlemek
  22. puhua: konuşmak
  23. pukeutua: giyinmek (t-d)
  24. puraista: ısırmak (bir defa)
  25. pyöräillä: bisiklete binmek
  26. pyyhkiä: silmek, silerek temizlemek (k-)
  27. päästä: varmak
  28. rakastaa: sevmek
  29. ratsastaa: at binmek
  30. riidellä: tartışmak (t-d)
  31. riisua: üstünü çıkarmak
  32. ruokkia: beslemek, yemlemek, doyurmak (kk-k)

s-t

  1. saapua: ulaşmak (p-v)
  2. sanoa: söylemek
  3. saunoa: saunaya girmek, sauna almak
  4. seisoa: ayakta durmak, durmak
  5. seljetä: aydınlanmak, netleşmek (k-j)
  6. sienestää: mantar toplamak
  7. siepata: kapmak (pp-p)
  8. siivota: temizlemek, toparlamak
  9. soida: çalmak (müzik, alarm, zil)
  10. soittaa: çalmak, müzik aleti (tt-t)
  11. sotkea: karıştırmak, kirletmek
  12. sulaa: erimek
  13. sulkea: kapatmak (k-j)
  14. surffata: sörf yapmak
  15. surffailla: sörf yapmak
  16. suudella: öpmek (t-d)
  17. suunnitella: planlamak (tt-t)
  18. suureta: büyümek
  19. syntyä: doğmak (nt-nn)
  20. sytyttää: açmak (ışığı), yakmak (tt-t)
  21. syödä: yemek
  22. tahtoa: istemek, arzu etmek (t-d)
  23. tallentaa: kaydetmek, indirmek (program) (nt-nn)
  24. tanssia: dans etmek
  25. tarjeta: soğuğa dayanmak (k-j)
  26. tarjoilla: hizmet etmek, servis yapmak
  27. tarjota: sunmak
  28. tarkistaa: gözden geçirmek
  29. tarpoa: zorlukla ilerlemek (p-v)
  30. tarvita: ihtiyaç duymak
  31. tavata: buluşmak, görüşmek, tanışmak (p-v)
  32. tehdä: yapmak, etmek (k-)
  33. tietää: bilmek, haberdar olmak (t-d)
  34. tilata: sipariş vermek, abone olmak
  35. tilittää: sorumlu olmak, açıklama getirmek, sebebi olmak, hesap vermek (tt-t)
  36. tuoda: getirmek
  37. tupakoida: sigara içmek
  38. tykätä: sevmek (kk-k)
  39. työskennellä: çalışmak (nt-nn)
  40. tiskata: bulaşık yıkamak
  41. tulla: gelmek
  42. täytyä: mecburiyeti olmak

u-y

  1. uida: yüzmek
  2. ujostella: çekingen davranmak
  3. unohtaa: unutmak (t-d)
  4. upota: batmak (pp-p)
  5. urheilla: spor yapmak
  6. uskoa: inanmak
  7. vaaleta: beyazlaşmak, ağarmak
  8. vaatia: talep etmek, istemek, gerektirmek (t-d)
  9. valehdella: yalan söylemek (t-d)
  10. valita: seçmek
  11. valokuvata: fotoğraf çekmek
  12. varastaa: çalmak, gasp etmek
  13. varata: ayırtmak, rezerve etmek
  14. vähetä: sayı veya miktarca azalmak
  15. venytellä: esnetmek (kaslarını), gerinmek (tt-t)
  16. viedä: götürmek, taşımak
  17. ymmärtää: anlamak (rt-rr)
  18. yrittää: denemek, teşebbüs etmek (tt-t)

En Güzel Fince Kelimeler

1 Yanıt

Fincedeki en güzel kelimeleri belirlemek için 2021 yazında yapılan ankette 75 kelimeye yer verilmiş ve ankete 21 500 kişi katılmış. Katılımcılara, listede yer almayan kelimeleri önerme imkanı da verilmiş. En çok oy alan 10 Fince kelimeyi, listedeki diğer kelimeleri ve katılımcılar tarafından en çok önerilen kelimeleri aşağıda bulabilirsiniz.

En güzel 10 Fince kelime

  1. äiti: anne 
  2. kastehelmi: çiy damlası
  3. hiljaisuus: sessizlik, sükut 
  4. lounatuuli: güneybatı rüzgarı 
  5. halla: ayaz, don 
  6. aamunkoi: şafak, gündoğumu 
  7. solina: mırıltı, fısıltı 
  8. kesäheinä: yaz samanı?
  9. löyly: sauna buharı, sauna sıcağı 
  10. unelma: rüya, düş 
kastehelmi

Listedeki diğer kelimeler

  1. aalto: dalga
  2. alava: çevresine göre daha alçakta bulunan yer
  3. armas: sevgili, şiir dili
  4. autere: pus
  5. halaus: kucaklaşma, sarılma
  6. huurre: kırağı
  7. kaipuu: özlem, hasret
  8. kantele: kantele (Finlerin milli çalgısı)
  9. kehtolaulu: ninni
  10. kelmi: haydut
  11. kimalainen: yaban arısı
  12. kudelma: dokuma
  13. kuharulla: levrek sarma
  14. kurkiaura: v düzeninde uçan turnalar
  15. kuura: kırağı
  16. kyynel: gözyaşı
  17. lauantai: cumartesi
  18. laudeliina: saunada oturma yerine serilen örtü
  19. lauha: ılıman, ılımlı
  20. laulella: şarkı söylemek (keyif için, örn. kendi kendine)
  21. lohtu: avuntu, teselli
  22. lounas: güneybatı
  23. luppoaika: boş zaman
  24. luumu: erik
  25. lyhde: demet
  26. maailma: dünya
  27. Metsäpirtti1: Metsäpirtti
  28. muisto: anı, hatıra
  29. mukula: yumru kök
  30. muotokieli: resmi dil
  31. myrskylyhty: yağ lambası
  32. myötätuuli: uygun rüzgar
  33. neitokainen: küçük hanım
  1. nuttu: ceket, örgü çocuk ceketi
  2. pampula: ponpon
  3. pulloposti: şişedeki mesaj
  4. pyyteetön: fedakar
  5. rakkaus: aşk, sevda
  6. revontuli2: kuzey ışığı, tekil
  7. routa: don, toprağın donmuş üst tabakası
  8. ruuhi: kayık, sandal
  9. salakavala: sinsi, hain
  10. sammal: yosun
  11. seesaminsiemen: susam taneleri
  12. solisluu: köprücük kemiği
  13. suhina: mırıltı
  14. sukellus: dalma, dalış
  15. sulku: havuz
  16. suloinen: sevimli, şirin, cici
  17. suoliluu: kalça kemiğinin en geniş bölümünü oluşturan üst yan kısmı
  18. suudelma: öpücük
  19. syli: kucak
  20. sävel: ezgi, nağme, melodi
  21. taivaanranta: ufuk
  22. taival: yolculuk
  23. talviyö: kış gecesi
  24. toivo: umut, ümit
  25. tulus3: kav çakmağı kutusunun içindekiler, tekil
  26. tuutulaulu: ninni
  27. udella: iskandil etmek
  28. vadelma: ahududu, ağaç çileği, ağaççileği
  29. valo: ışık, nur
  30. vapaus: özgürlük, serbesti
  31. vauva: bebek
  32. villa: yün

En çok önerilen kelimeler

  • usva: sis
  • lumi: kar
  • aava: açık (örn. açık deniz)
  • ihana: harika, şahane
  • kaiho: geçmişe özlem, nostalji
  • aamu: sabah
  • kielo: müge, inci çiçeği
  • hellä: müşfik, şefkatli
  • rauha: sükunet, barış
  • höyhen: tüy
  • pumpuli: pamuk
  • lähde: pınar, kaynak, memba
  • vanamo: ikizçiçek, Linnaea borealis
  • mummu: nine, nene, büyük anne
  • ilo: neşe, sevinç
  • onni: şans, talih, baht, mutluluk
  • kesäyö: yaz gecesi
  • sisu4: sisu
  • hilla: Rubus chamaemorus
  • Suomi: Finlandiya
  • armo: merhamet, insaf
  • meri: deniz
  • lämmin: sıcak, ılık
  • kuulas: berrak
  1. Metsäpirtti, bugün Rusya sınırları içinde bulunan eski bir Finlandiya belediyesi. Google translate bu kelimeyi “orman kulübesi” olarak çeviriyor.
  2. Revontuli, kuzey ışıklarının tekil hali ve bazı bileşik kelimelerde geçiyormuş. Google’da arama yaptığımda otel, restoran, şirket adı olarak kullanıldığını gördüm. Esasen revontulit olarak yani çoğul halde kullanılıyor.
  3. Tulus, kav çakmağı kutusunun içindekiler anlamındaki tulukset kelimesinin tekil hali. Tekil halde olan tulus, tek başına kullanılmıyor, bazı bileşik kelimelerde geçiyor, mesela tuluskivi (çakmaktaşı). Kav çakmağı kutusu da, eskiden ateş yakmak için birlikte kullanılan çakmaktaşı, ateş çeliği ve kavın içinde bulunduğu, ahşap veya metalden yapılmış bir kap.
  4. Sisu, başka dillerde tam karşılığı olmayan, Finlerin kendi ulusal karakter özelliği olarak kabul ettiği bir kavram. Metanet, sebat, yılmazlık, sabır ve direnç, bu kavramı açıklamaya yardımcı olabilir ama anlaşılan o ki, konu derin.

Kaynaklar

  1. https://www.is.fi/menaiset/vapaalla/art-2000008150009.html
  2. https://www.is.fi/menaiset/vapaalla/art-2000008140152.html